Mụn trứng cá là tình trạng rối loạn chức năng tuyến bã nhờn dẫn đến viêm nang lông -tuyến bã. Cơ chế hình thành mụn trứng cá bao gồm sự tăng tiết chất bã nhờn, sự sừng hóa cổ nang lông và sự gia tăng hoạt động của vi khuẩn P.acnes. Tùy theo tính chất tổn thương gây viêm hay không gây viêm mà có các loại mụn đầu trắng, mụn đầu đen, mụn đỏ, mụn mủ, mụn bọc với những biểu hiện khác nhau.
Mụn trứng cá là gì?
Mụn trứng cá có tên tiếng Anh là Acne vulgaris, là căn bệnh da liễu hình thành do viêm khú trú vùng nang lông – tuyến bã, hay còn gọi là tuyến dầu của da.
Trên làn da của chúng ta có rất nhiều lỗ chân lông được kết nối với các tuyến dầu bên dưới da thông qua ống nang. Các tuyến dầu này tiết ra chất bã nhờn có tác dụng cân bằng độ ẩm cho da. Còn các ống nang lại có tác dụng vận chuyển chất bã nhờn và các tế bào da chết đến bề mặt da. Tuy nhiên, nếu ống nang bị bít tắc kết hợp cùng nhiều yếu tố khác sẽ hình thành mụn trứng cá. Điều này được thể hiện rõ qua cơ chế sau đây:
1/Cơ chế hình thành mụn trứng cá
- Sự tăng tiết chất bã nhờn:
Dưới tác động mạnh mẽ của nội tiết tố androgen, kích thích sản sinh testosteron làm các tuyến dầu phình to và tiết nhiều chất bã nhờn hơn.
- Sự sừng hóa cổ nang lông:
Chất bã nhờn tiết ra quá nhiều sẽ thu hút bụi bẩn và vi khuẩn bám vào bề mặt da. Khi gặp các tế bào da chết không được loại bỏ kịp thời, các chất bã nhờn kết hợp với tế bào da chết gây tắc nghẽn lỗ chân lông và làm phình tuyến bã.
- Sự gia tăng hoạt động của Vi khuẩn P. acnes
Sự xuất hiện và hoạt động mạnh mẽ của vi khuẩn P. acnes sẽ chuyển hóa các chất béo tự do trong tế bào và chất bã nhờn bị tích tụ thành các enzym gây viêm nhiễm nang lông và lỗ chân lông. Từ đó tạo thành các thể mụn trứng cá.
2/Nguyên nhân gây mụn trứng cá và các yếu tố nguy cơ
- Sự gia tăng hormone nội tiết tố ở lứa tuổi thanh thiếu niên hay sự thay đổi hormone trước kỳ kinh nguyệt, sự thay đổi hormone ở phụ nữ mang thai dẫn đến sự tăng tiết chất bã nhờn.
- Sử dụng một số loại thuốc tác động đến hormone, chẳng hạn như thuốc tránh thai.
- Di truyền từ bố mẹ có tiền sử bị mụn trứng cá
- Môi trường sống ô nhiễm và có độ ẩm cao khiến bụi bẩn và vi khuẩn bám nhiều trên bề mặt da.
- Dị ứng mỹ phẩm, không vệ sinh đồ trang điểm thường xuyên khiến vi khuẩn trú ngụ và lây lan lên da mặt khi sử dụng.
- Đội mũ bảo hiểm thường xuyên, mặc áo quá chật… khiến lỗ chân lông bị tắc nghẽn.
- Thói quen cạy mụn, nặn mụn, sờ tay lên da tăng nguy cơ viêm nhiễm và gây mụn.
BẠN CÓ THỂ TÌM HIỂU THÊM:
Biểu hiện của các loại mụn cơ bản
Mụn trứng cá có thể xuất hiện tại bất kỳ vị trí nào trên da. Nhưng phổ biến nhất vẫn là ở những nơi tiết nhiều chất nhờn và mồ hôi như da mặt, cổ, ngực, lưng, vai, mông… Tùy theo tính chất của mụn trứng cá mà người ta chia mụn thành hai dạng cơ bản. Đó là:
1/Mụn không viêm
- Mụn đầu trắng:
Hình thành khi chất bã nhờn tiết ra nhiều kết hợp với các tế bào da chết làm tắc nghẽn lỗ chân lông và sinh mụn. Mụn đầu trắng nằm kín trong lỗ chân lông nên có màu trắng, nhân cứng, thường không sưng, không đỏ, chưa có miệng cồi, khó thấy rõ bằng mắt thường.
- Mụn đầu đen:
Sự hình thành mụn đầu đen khá giống với mụn đầu trắng nhưng do nằm trong lỗ chân lông hở miệng, đầu mụn tiếp xúc với không khí nên bị oxy hóa chuyển thành màu đen. Trong khi phía dưới lại có màu trắng, nhân mụn cứng. Mụn đầu đen thường xuất hiện ở cánh mũi, hai bên má và vùng cằm.
2/Mụn viêm
- Mụn đỏ:
Mụn sưng tấy, đỏ và đau. Khó thấy nhân mụn. Nếu không được điều trị hay điều trị không đúng sẽ dẫn đến mụn bọc, mụn nang.
- Mụn mủ:
Mụn mủ là mụn đỏ viêm nặng, có màu đỏ ở chân mụn và có mủ vàng hoặc trắng ở trên đầu mụn. Mụn sưng khá to và gây đau nhức.
- Mụn bọc, mụn nang:
Mụn viêm sưng to gấp nhiều lần mụn đỏ, mụn mủ. Mụn sưng đỏ, có nhiều mủ, gây đau nặng và nắm rất sâu dưới da. Khi lành thường để lại sẹo lõm và vết thâm.
Mụn trứng cá không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng đến vẻ thẩm mỹ của làn da và nhan sắc nên khiến nhiều người cảm thấy khổ sở, tự ti, và mặc cảm với vẻ ngoài của mình. Vì vậy, bạn cần phân biệt các loại mụn để lựa chọn phương pháp điều trị mụn đúng cách kết hợp với một chế độ chăm sóc da phù hợp, giúp đẩy lùi mụn trứng cá hiệu quả.
